Η διαδικασία της δωρεάς σπέρματος

Η δωρεά σπέρματος είναι μια διαδικασία κατά την οποία ένας άνδρας δίνει το σπέρμα του, το προϊόν δηλαδή μιας εκσπερμάτισης, με σκοπό να βοηθήσει ένα άτομο ή ένα ζευγάρι να συλλάβει. Το σπέρμα μπορεί να εγχυθεί απευθείας στα αναπαραγωγικά όργανα της γυναίκας ή να χρησιμοποιηθεί για τη γονιμοποίηση ώριμων ωαρίων στο εργαστήριο, κατά τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης. 

Ο δωρητής σπέρματος μπορεί να είναι ανώνυμος ή γνωστός στον παραλήπτη. Οι δωρεές που γίνονται σε γνωστό παραλήπτη ονομάζονται άμεσες. Ο δωρητής οφείλει να εξεταστεί προληπτικά για διάφορα νοσήματα και παράγοντες κινδύνου πριν προχωρήσει στη δωρεά, καθώς επίσης να κατανοήσει τα πιθανά συναισθηματικά, ψυχολογικά και νομικά ζητήματα που μπορεί να προκύψουν από τη διαδικασία αυτή.

Το βασικό κίνητρο της δωρεάς θα πρέπει να είναι η πρόθεση του ατόμου να βοηθήσει είτε μια γυναίκα που δεν έχει σύντροφο είτε ένα ζευγάρι με πρόβλημα υπογονιμότητας να τεκνοποιήσει.

Είναι πολύ πιθανό η τράπεζα σπέρματος να δώσει ένα χρηματικό πόσο για κάθε δωρεά που περνάει τη διαδικασία του προληπτικού ελέγχου. Η αμοιβή όμως είναι τέτοια, ώστε να αντισταθμίσει τον χρόνο που αφιερώνει ο δωρητής, καθώς και κάποια σχετικά έξοδα, αλλά σε καμία περίπτωση να μη συνιστά το βασικό κίνητρο της δωρεάς.

Το άτομο που σκέφτεται να γίνει δωρητής σπέρματος είναι σημαντικό να γνωρίζει ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για την υγεία του που να σχετίζεται με τη διαδικασία. Εξίσου σημαντική, όμως, είναι και η συνειδητοποίηση των μακροπρόθεσμων συνεπειών. Πρέπει, δηλαδή, κανείς να είναι έτοιμος να γίνει ο βιολογικός πατέρας ενός ή περισσότερων παιδιών, τα οποία δεν θα γνωρίσει ποτέ. Παράλληλα, να αναρωτηθεί τι θα συμβεί εάν το βιολογικό του παιδί θελήσει να τον γνωρίσει, καθώς και εάν θα ενημερώσει την παρούσα ή τη μελλοντική οικογένειά του για την απόφασή του να προχωρήσει στη δωρεά σπέρματος.

Στην περίπτωση της άμεσης δωρεάς είναι απαραίτητο να διευθετηθούν ορισμένα νομικά ζητήματα με τη βοήθεια κάποιου δικηγόρου.

Μετά τη λήψη της απόφασης ο υποψήφιος δωρητής θα πρέπει να υποβληθεί σε μια σειρά εξετάσεων, έτσι ώστε να κριθεί εάν μπορεί να προχωρήσει στη διεκπεραίωση της διαδικασίας. Σύμφωνα με την αμερικανική εταιρεία αναπαραγωγικής ιατρικής συνίσταται οι άνδρες που θέλουν να γίνουν δωρητές σπέρματος να ελεγχθούν ως προ τα παρακάτω:

• Ηλικία. Οι περισσότερες τράπεζες αναζητούν δωρητές με ηλικία από 18 έως 39, ενώ σε κάποιες το ανώτατο όριο ήταν τα 34 έτη.

• Ψυχολογική κατάσταση. Απαραίτητη είναι η συζήτηση με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας σχετικά με τα ψυχοσυναισθηματικά ζητήματα που συνδέονται με τη διαδικασία. Σίγουρα οι υποψήφιοι δωρητές θα ερωτηθούν εάν θέλουν οι βιολογικοί τους απόγονοι να έχουν πρόσβαση στα προσωπικά τους δεδομένα καθώς και εάν επιθυμούν μια μελλοντική συνάντηση μαζί τους. Στην περίπτωση που τα άτομα βρίσκονται σε σχέση, η συμβουλευτική μπορεί να είναι ωφέλιμη και για τους δύο συντρόφους. Τέλος, στην περίπτωση της άμεσης δωρεάς θα διερευνηθεί η σχέση του υποψήφιου δωρητή με τον υποψήφιο παραλήπτη.

• Εξέταση σπέρματος. Πριν λάβει χώρα η δωρεά, το άτομο θα πρέπει να παρέχει αρκετά δείγματα σπέρματος ύστερα από σεξουαλική αποχή 2-5 ημερών. Τα δείγματα αναλύονται ως προς την ποσότητα, την ποιότητα και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Αν σε καθένα από τα δείγματα περιέχονται περισσότερα από 15 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά χιλιοστόμετρο με φυσιολογικό σχήμα και δομή, εκ των οποίων το 40% κινείται, αυξάνονται οι πιθανότητες ο δωρητής να είναι γόνιμος.

• Ιατρικό ιστορικό. Εάν στο ατομικό ιατρικό ιστορικό του υποψήφιου δωρητή υπάρχει η εμφάνιση ενός κληρονομούμενου νοσήματος, είναι πολύ πιθανό να μην μπορεί να προχωρήσει στη διαδικασία. Σε κάθε περίπτωση θα χρειαστεί επίσης να παρέχει πληροφορίες για το οικογενειακό ιστορικό των δύο προηγούμενων γενεών.

• Φυσική εξέταση. Είναι απαραίτητη η διεξαγωγή εξετάσεων για την επιβεβαίωση της καλής υγείας του υποψήφιου δωρητή και τον αποκλεισμό πιθανών μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως είναι ο HIV. Εάν κάποιος επιθυμεί να είναι τακτικός δωρητής σπέρματος, θα πρέπει να επαναλαμβάνει τις εξετάσεις κάθε έξι μήνες, καθώς και να αναφέρει οποιαδήποτε αλλαγή έχει παρατηρήσει στην υγεία του.

• Γενετικός έλεγχος. Ένα δείγμα αίματος θα αναλυθεί, ώστε να διερευνηθεί εάν ο υποψήφιος δωρητής είναι φορέας κάποιου γενετικού νοσήματος, όπως είναι η κυστική ίνωση, μια ασθένεια που προκαλεί σοβαρή βλάβη στους πνεύμονες. Επιπρόσθετες εξετάσεις μπορεί να διεξαχθούν ανάλογα με το οικογενειακό ιστορικό, τη φυλή ή την εθνικότητα. Οι Αφροαμερικανοί, για παράδειγμα, είναι πολύ πιθανό να εξεταστούν για δρεπανοκυτταρική αναιμία. Οι περισσότερες τράπεζες σπέρματος αποκλείουν τους δωρητές που μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης ενός γενετικού νοσήματος.

• Ατομικό και σεξουαλικό ιστορικό. Ο υποψήφιος δωρητής θα πρέπει επίσης να παρέχει ένα λεπτομερές ιστορικό της σεξουαλικής δραστηριότητάς του, καθώς και προσωπικών πληροφοριών που μπορεί να σχετίζονται με κάποιες συνήθειες, όπως είναι η χρήση ουσιών, με την εκπαίδευση και με τα ενδιαφέροντα.

Αν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας του ελέγχου, κάποια εξέταση βγει θετική, ο υποψήφιος δωρητής θα ενημερωθεί και θα παραπεμφθεί για θεραπεία και συμβουλευτική υποστήριξη. Αν ο έλεγχος ολοκληρωθεί με επιτυχία, το άτομο θα πρέπει να παρέχει ξανά δείγματα σπέρματος καθώς και να υπογράψει ένα έντυπο συγκατάθεσης. Εκεί δηλώνει ότι αρνείται την ύπαρξη παραγόντων κινδύνου για τη μετάδοση ΣΜΝ ή γενετικών νοσημάτων και παράλληλα επιλέγει εάν θα είναι ανοιχτός στην επικοινωνία με οποιοδήποτε παιδί συλληφθεί με τη βοήθεια του σπέρματός του.

Πριν από τη δωρεά σπέρματος πρέπει κανείς να απέχει από την εκσπερμάτιση, είτε αυτή συμβαίνει μέσω της συνουσίας είτε μέσω του αυνανισμού για 2-5 ημέρες. Η δωρεά λαμβάνει χώρα μέσα στην τράπεζα σπέρματος, όπου το άτομο καλείται να παρέχει το δείγμα μέσα σε ένα αποστειρωμένο δοχείο, αφού αυτοϊκανοποιηθεί μέσα σε ένα ειδικό απομονωμένο χώρο. Στη συνέχεια, το δείγμα θα καταψυχθεί και θα παραμείνει σε καραντίνα για 180 ημέρες, μέχρι ο δωρητής να εξεταστεί ξανά για λοιμώδη νοσήματα. 

Εάν τα τεστ βγουν και πάλι αρνητικά, το δείγμα θα αποψυχθεί και θα εξεταστεί εκ νέου η ποιότητα, η ποσότητα και η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Τα δείγματα κάποιων ανδρών είναι πιο ευάλωτα στη διαδικασία της κρυοσυντήρησης από άλλα. Η βλάβη που προκαλείται άλλωστε από την εν λόγω διαδικασία μπορεί να ποικίλλει και ανάμεσα στα δείγματα του ίδιου άνδρα. Εάν το δείγμα πληροί τις προδιαγραφές, ο άνδρας θα επιλεγεί ως δωρητής σπέρματος. 

Οι περισσότερες τράπεζες σπέρματος θέτουν ένα όριο στον αριθμό των παιδιών που μπορούν να γεννηθούν με τη βοήθεια του ίδιου δωρητή. Τα όρια όμως και οι συγκεκριμένες κατευθυντήριες οδηγίες διαφέρουν αρκετά από τράπεζα σε τράπεζα.

Πηγή: mayoclinic