Παιδί: Σχολική τσάντα και σπονδυλική στήλη

Πίσω στο σχολείο λοιπόν, για άλλη μια χρονιά για παιδιά κάθε ηλικίας. Και μαζί με το μεγαλύτερο "βάρος" των μαθητικών υποχρεώσεων αυξάνει, δυστυχώς, και το συνολικό βάρος της σχολικής τσάντας με όσα αυτή κουβαλάει: βιβλία, τετράδια, γραφική ύλη, πολλές φορές τώρα πιά και φορητοί υπολογιστές, αθλητικά είδη και ... πλήθος άλλα. 

Είναι μοιραίο λοιπόν ο Σεπτέμβριος να φέρνει μαζί του τις ανησυχίες των γονιών και (εκτός όλων των άλλων...) για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει το βάρος που καλούνται να κουβαλούν τα παιδιά τους στο καθημερινό πήγαινε – έλα στο σχολείο.

Γνωρίζουμε ότι ο πόνος στην πλάτη και την μέση ("οσφυαλγία") δεν είναι δυστυχώς πρόβλημα άγνωστο στα παιδιά: το ποσοστό των παιδιών που παραπονούνται για τέτοιου είδους πόνο είναι από 10% στην προ-εφηβική ηλικία έως και 50% στις ηλικίες των 15 και 16 ετών. Πιό συχνά το πρόβλημα αυτό παρουσιάζεται στα κορίτσια και έχει συνδεθεί με ψυχολογικά προβλήματα που συχνά συνοδεύουν πολλά παιδιά στην αρχή της εφηβείας τους. 

Καθώς οι σχολικές τσάντες, ως γνωστόν, βαραίνουν όλο και πιό πολύ όσο μεγαλώνει η τάξη στο σχολείο είναι αναμενόμενο να υπάρχουν ανησυχίες για το αν η χρήση τους παίζει κάποιο ρόλο στο να εκδηλωθεί πόνος στην πλάτη ή την μέση. Για το θέμα αυτό αρκετές επιστημονικές παρατηρήσεις έχουν δείξει ότι παιδιά που κουβαλούν καθημερινά την σχολική τους τσάντα παραπονούνται πιό συχνά για τέτοιους πόνους. Αυτό παρατηρείται ανεξαρτήτως του τύπου της τσάντας (με λουρί στον έναν ώμο, σακκίδια πλάτης ή άλλου τύπου): έχει παρατηρηθεί ότι, ακόμα και όταν τα παιδιά χρησιμοποιούν σακκίδια πλάτης, το περισσότερο βάρος ‘πέφτει’ σχεδόν πάντα στον ένα ώμο και επομένως η φόρτιση της σπονδυλικής στήλης δεν είναι, όπως γενικά πιστεύεται, συμμετρική. 

Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι τα παράπονα για πόνο στην πλάτη ή την μέση γίνονται πιό συχνά όσο αυξάνεται το βάρος της σχολικής τσάντας. Είναι επομένως φανερό ότι η υπερβολικά βαριά σχολική τσάντα μπορεί πράγματι να προκαλέσει, σε αρκετά παιδιά, ενοχλήσεις που φτάνουν στον πόνο. 

•    Όμως, πέρα από την ενόχληση του παιδιού και την ανησυχία των γονιών, είναι οι πόνοι στην πλάτη ή την μέση ένα σοβαρό και ανησυχητικό πρόβλημα υγείας; 

•    Χρειάζεται κανείς να ανησυχεί για μελλοντικές δυσάρεστες καταστάσεις; 

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι αρκετά καθησυχαστική

Αν και σε κάποιες, σπάνιες ευτυχώς, περιπτώσεις μπορεί να επιμείνουν για ένα χρονικό διάστημα αρκετό ώστε να μειώσουν την επίδοση του παιδιού στα μαθήματα ή τις αθλητικές δραστηριότητες, οι ενοχλήσεις από μια βαριά σχολική τσάντα είναι τις περισσότερες φορές παροδικές και δεν αφήνουν μόνιμα προβλήματα στην μετέπειτα ζωή. Ωστόσο, εάν το παιδί συνεχίζει να παραπονιέται για επίμονο πόνο (ακόμα και μετά την ‘ελάφρυνση’ της σχολικής τσάντας) τότε μπορεί το πρόβλημα να είναι πιό σοβαρό και να υποκρύπτει κάποια πάθηση της σπονδυλικής στήλης. Σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να εξετάσει το παιδί ειδικός στις παθήσεις της σπονδυλικής στήλης Ορθοπαιδικός γιατρός για να αποκλείσει την πιθανότητα να υπάρχει κάποια τέτοια πάθηση.

Τέλος, καθησυχαστική είναι η επιστήμη και στο θέμα της πιθανότητας ανάπτυξης σκολίωσης ή κύφωσης λόγω φόρτισης της αναπτυσόμενης σπονδυλικής στήλης των παιδιών και των εφήβων από μια βαριά σχολική τσάντα. Η σκολίωση και η κύφωση που κάποιες φορές αναπτύσονται σε παιδιά και εφήβους σχολικής ηλικίας είναι διαφόρων  βαθμών παραμορφώσεις της αναπτυσόμενης σπονδυλικής στήλης που οφείλονται σε γονιδιακούς παράγοντες καθώς και την επίδραση του περιβάλλοντος αλλά δεν υπάρχει καμία επιστημονική ένδειξη ή απόδειξη ότι προκαλούνται από την σχολική τσάντα, την στάση στο θρανίο ή άλλους ‘σχολικούς’ παράγοντες.        

Ως συμπέρασμα απ’ όλα τα πιό πάνω, θα πρέπει σίγουρα να αποφεύγουμε όσο το δυνατόν να "φορτώνουμε" τα παιδιά μας με βαριές σχολικές τσάντες, ιδιαίτερα αν αυτά πρέπει να τις κουβαλούν για μεγάλες αποστάσεις και όταν είναι ήδη κουρασμένα από τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Αν και η επιστήμη δεν έχει διαπιστώσει κάποιες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις σε παιδιά που παραπονιούνται για πόνους στην πλάτη ή την μέση σαν αποτέλεσμα μιας βαριάς τσάντας θα πρέπει, σε περίπτωση που το παιδί παραπονιέται επίμονα για τέτοιες ενοχλήσεις, να ζητάμε πάντα τη γνώμη του ειδικού.    

Δρ. Ιωάννης Καρνέζης, MSc, FEBOT, FRCS (Orth)

Ορθοπαιδικός, Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης

Διευθυντής Επιστημονικής Επιτροπής του Back Care network

Επιμέλεια Υγείαonline