Γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος: Πότε οι ‘καούρες’ γίνονται επικίνδυνες

Έχει τύχει σίγουρα σε πολλούς από εμάς να νιώσουμε κάψιμο στο στήθος, που συχνά ανεβαίνει ως το λαιμό μετά την κατανάλωση κάποιων φαγητών ή έπειτα από ένα μεγάλο γεύμα. Το κάψιμο αυτό οφείλεται στην παλινδρόμηση του οξέος, που φυσιολογικά παράγεται στο στομάχι, προς τον οισοφάγο μας και είναι ένα εξαιρετικά συχνό φαινόμενο.

Ανάμεσα στον οισοφάγο και στο στομάχι υπάρχει μια βαλβίδα (η γαστροοισοφαγική βαλβίδα) που ανοίγει όταν τρώμε, έτσι ώστε το φαγητό να κατέβει στο στομάχι, και κλείνει έπειτα, έτσι ώστε το οξύ που παράγει το στομάχι να μη γυρίσει πίσω στον οισοφάγο. Όταν η βαλβίδα δε δουλεύει καλά, το οξύ (αλλά και άλλες ουσίες) ανεβαίνει και ερεθίζει τον οισοφάγο και προκαλεί συμπτώματα όπως κάψιμο, πόνος πίσω από το στέρνο, αίσθηση ξένου σώματος στο λαιμό ή βήχας που χειροτερεύει τη νύχτα. Να σημειώσουμε όμως ότι παρόμοια συμπτώματα μπορεί να υποδηλώνουν ισχαιμικό καρδιακό επεισόδιο.

Πώς θα μπορέσουμε, όμως, να αποφύγουμε και να αντιμετωπίσουμε τα συμπτώματα αυτά; Αυτό είναι εφικτό με αλλαγές κάποιων συνηθειών μας και με φαρμακευτική αγωγή. Πιο αναλυτικά, πρέπει:

• Να αφήνουμε τουλάχιστον 2 ώρες ανάμεσα στο τελευταίο γεύμα μας και την κατάκλιση, έτσι ώστε να μην ξαπλώνουμε με γεμάτο στομάχι.
• Να τρώμε μικρά γεύματα και συχνά.
• Να αποφεύγουμε φαγητά που είτε αυξάνουν το οξύ που παράγει το στομάχι, είτε χαλαρώνουν τη γαστροοισοφαγική βαλβίδα (ντομάτα, κρεμμύδι, σοκολάτα, μέντα, λιπαρά, εσπεριδοειδή, καφές, αλκοόλ, ανθρακούχα).
• Να ανυψώσουμε τα πόδια του κρεβατιού που αντιστοιχούν στο προσκέφαλο κατά 15 εκ. (ύψος 2-3 βιβλίων).
• Να διακόψουμε το κάπνισμα και να χάσουμε βάρος, αν χρειάζεται

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της παλινδρόμησης είναι τα αντιόξινα (εξουδετερώνουν το οξύ, αλλά η δράση τους διαρκεί λίγο), οι Η2 ανταγωνιστές (π.χ. ρανιτιδίνη) και οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (ομεπραζόλη, εσομεπραζόλη, παντοπραζόλη, ραμπεπραζόλη, λανσοπραζόλη), που καταστέλλουν την παραγωγή οξέος.

Οι δύσκολες περιπτώσεις

Όμως, αν οι «καούρες» εμφανίζονται πιο συχνά από 2-3 φορές την εβδομάδα, μπορεί να πάσχουμε από μια κατάσταση που ονομάζεται γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ) και είναι απαραίτητο να κάνουμε γαστροσκόπηση για να διαγνωστούν επιπλοκές της παλινδρόμησης, όπως η οισοφαγίτιδα ή ο οισοφάγος Barrett’s. 

Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει πως το 5% των ασθενών που έχουν χρόνια συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης αναπτύσσουν οισοφάγο Barrett’s. O οισοφάγος Barrett’s είναι μια προκαρκινική κατάσταση, κατά την οποία το τοίχωμα του κατώτερου οισοφάγου αντικαθίσταται από τοίχωμα που μοιάζει με αυτό του στομάχου. Το τοίχωμα αυτό έχει μια αλλοίωση που ονομάζεται «εντερική μετάπλαση», που είναι προκαρκινική. Από τους ασθενείς που έχουν οισοφάγο Barrett’s, το 0,5%-1% ανά έτος θα αναπτύξει καρκίνο του οισοφάγου, με ενδιάμεσα στάδια τη χαμηλόβαθμη και την υψηλόβαθμη δυσπλασία.

Η διάγνωση του οισοφάγου Barrett’s γίνεται με τη γαστροσκόπηση, κατά τη διάρκεια της οποίας γίνεται λήψη βιοψιών. Από τη στιγμή που ένας ασθενής διαγιγνώσκεται με οισοφάγο Barrett’s (χωρίς δυσπλασία), παρακολουθείται με ενδοσκόπηση ανά 2-3 έτη με σκοπό να ανευρεθεί η δυσπλασία ή ο καρκίνος σε πρώιμο στάδιο.

To δεύτερο πρόβλημα με τον οισοφάγο Barrett’s είναι πως η δυσπλασία και ο καρκίνος είναι μικροσκοπικές και συνήθως δεν φαίνονται με το ανθρώπινο μάτι. Για το λόγο αυτό έχουν κατασκευαστεί ειδικά ενδοσκόπια που μπορούν και μεγεθύνουν την εικόνα πάνω από 100 φορές, έτσι ώστε να φαίνονται παθολογικές περιοχές που είναι «αόρατες» με τα κλασικά ενδοσκόπια. Η μέθοδος αυτή λέγεται Μεγεθυντική Ενδοσκόπηση και εδώ και 5 χρόνια εφαρμόζεται και στο Νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ.

Η αντιμετώπιση

Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην παρακολούθηση και θεραπεία των ασθενών με οισοφάγο Barrett’s είναι το πώς θα αντιμετωπίσουμε τον ασθενή που αναπτύσσει υψηλόβαθμη δυσπλασία. Αν η περιοχή που έχει δυσπλασία φαίνεται στην ενδοσκόπηση, τότε μπορεί να αφαιρεθεί χωρίς χειρουργική επέμβαση, με μια εξειδικευμένη τεχνική που ονομάζεται «ενδοσκοπική βλεννογονεκτομή» (endoscopic mucosal resection). Αν η δυσπλασία δεν φαίνεται στην ενδοσκόπηση και ανακαλύπτεται μόνο στις βιοψίες, τότε όλος ο οισοφάγος Barrett’s μπορεί να θεραπευτεί με μια πρωτοποριακή τεχνική που ονομάζεται radiofrequency ablation με το σύστημα HALO. Με την τεχνική αυτή, κατά τη διάρκεια της ενδοσκόπησης θεραπεύεται μέσω ραδιοκυμάτων πλήρως η δυσπλαστική περιοχή, αλλά και όλος ο οισοφάγος Barrett’s. Η τεχνική αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία ολόκληρου του οισοφάγου Βarrett’s. 

Προχωράμε, λοιπόν, με γρήγορα βήματα σε μια νέα εποχή, όπου ο οισοφάγος Barrett’s θα αντιμετωπίζεται με απόλυτη επιτυχία. Το σημαντικό βήμα που απομένει να γίνει είναι να βελτιωθεί η διάγνωση της κατάστασης αυτής και οι ασθενείς με οισοφάγο Barrett’s να μελετώνται από ενδοσκόπους εξειδικευμένους στις νέες ενδοσκοπικές διαγνωστικές και θεραπευτικές τεχνικές.

Πηγές: Γεώργιος Κ. Αναγνωστόπουλος, Γαστρεντερολόγος - Επεμβατικός Ενδοσκόπος, Επιστημονικός Συνεργάτης ΜΗΤΕΡΑ