Τι είναι η αναφυλαξία. Τι πρέπει να κάνετε σε αναφυλακτικό shock, πώς γίνεται η ένεση και μέτρα πρόληψης

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr

Ο όρος αναφυλαξία χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια οξεία και απειλητική για τη ζωή αντίδραση ανοσολογικού τύπου, η οποία σχετίζεται με μη φυσιολογική υπερευαισθησία σε κάποια ουσία. Περιγράφει επίσης αιφνίδια επεισόδια χωρίς προηγούμενη ευαισθητοποίηση (ιδιοπαθής αναφυλαξία).

Η αναφυλαξία είναι μια οξεία αλλεργική αντίδραση στην οποία μπορεί να συμμετέχουν τουλάχιστον δύο συστήματα του ανθρωπίνου σώματος (συνήθως δέρμα, αναπνευστικό, κυκλοφορικό, γαστρεντερικό). Η αναφυλαξία ή αναφυλακτική αντίδραση οφείλεται σε άμεσου τύπου αλλεργική αντίδραση. Οι συνήθεις ουσίες που προκαλούν αναφυλαξία είναι οι τροφές, το λάστιχο, τα φάρμακα και τα τσιμπήματα από έντομα.

Λίγο θεωρία για τον μηχανισμό που την προκαλεί.

Η αλλεργική αναφυλαξία (allergic anaphylaxis) ή άμεση αλλεργική αντίδραση υπερευαισθησίας (immediate allergic hypersensitivity reaction) προκαλείται συνήθως από την επίδραση του ειδικού αλλεργιογόνου παράγοντα σε ένα άτομο που έχει προηγούμενα εκτεθεί και ευαισθητοποιηθεί σε αυτόν με παραγωγή ειδικών ανοσοσφαιρινών. Κατά την επανέκθεση, ο αλλεργιογόνος παράγοντας συνδέεται με δύο ειδικούς υποδοχείς των IgE σχηματίζοντας μια γέφυρα μεταξύ των δύο IgE. Oι δύο IgE υποδοχείς ενεργοποιούνται και επάγουν ένα σήμα για την έναρξη μιας σειράς μετασχηματισμών ώστε να απελευθερωθούν οι συστηματικά δρώντες διαμεσολαβητές της φλεγμονής, όπως η ισταμίνη, οι ουδέτερες πρωτεάσες (τρυπτάση, χυμάση) και πρωτεογλυκάνες (ηπαρίνη) από ενδοκυττάρια κοκκία των κυττάρων των ιστών και του αίματος.

Ποια είναι τα συμπτώματα

Η εξέλιξη των συμπτωμάτων στην αναφυλαξία είναι συνήθως ταχύτατη (μέσα σε μερικά λεπτά ως και 2 ώρες) και είναι συνήθως η εξής:

1. Αρχικά εμφανίζεται έντονος κνησμός και αίσθημα καύσους στο σώμα

2. Κατόπιν παρουσιάζεται ερύθημα δέρματος (κοκκινίλες), κνίδωση ή /και αγγειοοίδημα (πρηξίματα κυρίως σε πρόσωπο και γεννητικά όργανα),

3. Από το αναπνευστικό παρουσιάζεται ρινική καταρροή , στη συνέχεια βήχας, δύσπνοια, σφύριγμα στην αναπνοή,

4. Από το γαστρεντερικό παρουσιάζεται ναυτία, έμετοι, μετεωρισμός κοιλίας, διάρροιες,

5. Από το κυκλοφορικό παρουσιάζεται αρρυθμία, ζάλη, απώλεια των αισθήσεων, πτώση της πίεσης του αίματος και συγκοπή με τελική κατάληξη το θάνατο.

Θεραπευτική αντιμετώπιση. 

Προσοχή: κάθε άτομο με συμπτώματα που υποδηλώνουν πιθανή αναφυλαξία χρειάζεται κατεπειγόντως μεταφορά σε νοσοκομείο

Όπως σε οποιαδήποτε έκτακτη ανάγκη, διατηρήστε την ψυχραιμία σας και βοηθήστε να μεταφερθεί ο ασθενής στο τμήμα επειγόντων. Όσο πιο έγκαιρή αντιμετώπιση έχει η αναφυλαξία, τοσο καλύτερη είναι η εξέλιξή της.

Μείνετε κοντά στον ασθενή και καλέστε αμέσως σε βοήθεια.

Χωρίς άμεση αντιμετώπιση η αναφυλαξία μπορεί να προκαλέσει το θάνατο.


Η κοινή πεποίθηση ότι η θεραπεία μια αναφυλακτικής αντίδρασης είναι η ένεση κορτιζόνης είναι εσφαλμένη.

Η μοναδική αποτελεσματική θεραπεία της αναφυλακτικής αντίδρασης είναι το φάρμακο αδρεναλίνη. 

Επιβάλλεται η χρήση της συσκευής αυτομάτου εγχύσεως αδρεναλίνης (FastJekt). Τα σκευάσματα που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο ασθενής είναι οι ενέσεις Anapen ή Epipen.

Η αδρεναλίνη μπορεί να χορηγηθεί άμεσα από τον ίδιο τον ασθενή ή το περιβάλλον του πριν μετακινηθεί ο ασθενής στο πλησιέστερο Νοσοκομείο ή Κέντρο Υγείας.

Μετά την ένεση της αδρεναλίνης (η οποία μπορεί να γίνει και πάνω από χοντρό μπλου-τζίν εκδηλώνεται συνήθως έντονη εφίδρωση και έντονο ρίγος. Ακολουθεί βελτίωση των συμπτωμάτων αρχής γενομένης από την αναπνοή.

Η άγνοια της ορθής χρήσης αδρεναλίνης μπορεί να αποβεί επιζήμια για τους ασθενείς

Παιδιά που έχουν γνωστό σοβαρό πρόβλημα αλλεργίας σε κάποιον παράγοντα και έχουν εκτιμηθεί από αλλεργιολόγο έχουν μαζί τους ένεση αδρεναλίνης ή κορτιζόνης. Οι γονείς δεν πρέπει να προμηθεύονται αυτά τα σκευάσματα χωρίς πλήρη εκτίμηση από τον γιατρό τους και εάν αυτός αποφασίσει την χρήση τους από τους γονείς, πρέπει να τους δοθούν λεπτομερείς οδηγίες για το πότε και πώς να τα χρησιμοποιήσουν.


Υπάρχουν μέτρα πρόληψης της αναφυλαξίας και για παιδιά;

1. Αποφυγή γνωστού εκλυτικού παράγοντα (π.χ. τροφή, φάρμακο, latex)

2. Σε αλλεργία στο λάστιχο αποφεύγονται τα λαστιχένια παιχνίδια, οι κόλλες, οι γομολάστιχες, τα μπαλόνια

3.  Αποφυγή φαρμάκων στα οποία το παιδί είναι αλλεργικό. Καλό είναι να αναφέρεται πάντα και να γράφεται και στο βιβλιάριο υγείας του παιδιού. Να προμηθεύσετε το παιδί σας με ειδική ταυτότητα (βραχιόλι ή αλυσίδα) που να αναγράφει το πρόβλημα του.

4. Παρακολούθηση του παιδιού 20-30 λεπτά μετά από χορήγηση φαρμάκου

5. Σε χρήση ακτινοσκιερών ουσιών (πχ κυστεογραφία) να προηγηθεί θεραπεία προφύλαξης με κορτιζόνη και αντιισταμινικά.

6. Διαδικασία ανοσοθεραπείας –απευαισθητοποίησης για την αλλεργία στα έντομα (εφηβική ηλικία)

7. Προμήθεια της οικογένειας με την προγεμισμένη σύριγγα αδρεναλίνης και κατάλληλη εκπαίδευση .