ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Η επίδραση της ψυχικής σφαίρας σε κάθε σωματική παράμετρο και νόσημα, αποτελεί μία σημαντική παρατήρηση, εμφανή σε κάθε επαγγελματία, ο οποίος κατά την επαγγελματική του δραστηριότητα έρχεται σε επαφή με ασθενείς.

Κατά την διάρκεια του stress και των ψυχικών προβλημάτων, γίνονται ορισμένες βιοχημικές αντιδράσεις και σωματικές προσαρμογές, με σημαντικές παθολογικές επιπτώσεις.

Οι σωματικές προσαρμογές στο αυξημένο stress, περιλαμβάνουν την αυξημένη έκκριση ορμονών του stress (π.χ. γλυκοκορτικοειδή κατεχολαμίνες), την αύξηση της αρτηριακής πίεσης, την αύξηση της καρδιακής παροχής και την έκλυση ταχυκαρδίας. Οι σωματικές αυτές προσαρμογές αποσκοπούν στην προετοιμασία του σώματος για άμεση δράση και ήταν απαραίτητες στην φυλογενετική πορεία του ανθρώπου, για να αντιμετωπίσει συγκεκριμένες απειλές (π.χ. εμφάνιση άγριου ζώου, αντιμετώπιση παγετού κ.λπ.). Βιολογικά αντανακλαστικά, που ρυθμίζουν την λειτουργία των σπλάγχνων και δεν έχουν ακόμη μελετηθεί πλήρως, λειτουργούν κάτω από το επίπεδο της συνείδησης, υπάρχουν σε όλα τα σπλάγχνα και επηρεάζονται από ψυχολογικούς παράγοντες.

Η αυξημένη λειτουργία ζωτικών οργάνων, κινδυνεύει να προκαλέσει πρόωρη γήρανση και εξάντληση των ζωτικών οργάνων, όταν το ψυχολογικό πρόβλημα και οι σωματικές προσαρμογές που το συνοδεύουν (π.χ. δραστηριοποίηση συμπαθητικού νευροφυτικού συστήματος, ταχυκαρδία, αυξημένη πίεση), εγκαθίστανται μόνιμα. Οι διαταραχές στη σεροτονίνη και τα μειωμένα επίπεδα ενδορφινών που εμφανίζονται σε ορισμένες ψυχολογικές διαταραχές, προάγουν την βιολογική κόπωση. Ο ύπνος που δεν ξεκουράζει, συχνό φαινόμενο που συνοδεύει τις ψυχολογικές διαταραχές, εμποδίζει περαιτέρω την ανάκτηση των βιολογικών αμυντικών και ομοιοστατικών εφεδρειών του σώματος. Ορισμένες μελέτες αναδεικνύουν σημαντικές αυξήσεις στην παραγωγή ελευθέρων ριζών που αποτελούν βιοχημικούς παράγοντες γήρανσης, σε άτομα που ευρίσκονται υπό την επήρεια μόνιμου stress. Μια ποικιλία ψυχικών παραγόντων, που ευρίσκονται στην ρίζα νοσηρών συνηθειών (π.χ. κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ, πολυφαγία) συντελούν εμμέσως στην εμφάνιση οργανικών νοσημάτων.

Παρά το γεγονός, ωστόσο, ότι κάθε νόσημα, λόγω των προαναφερόμενων δεδομένων, είναι ψυχοσωματικό νόσημα, ο όρος ψυχοσωματικό νόσημα στην Ιατρική χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει μόνο τα νοσήματα που συνδέονται άμεσα και σαφώς με την ύπαρξη κατάθλιψης ή αυξημένου άγχους και υπερέντασης.

Στα νοσήματα αυτά, η σωστή θεραπεία περιλαμβάνει και φάρμακα ή θεραπευτικές πρακτικές αποκατάστασης των βλαπτικών συνεπειών, που έχουν οι ψυχογενείς παράγοντες στους σωματικούς ιστούς που θίγονται.

Τα πιο σημαντικά από τα ψυχοσωματικά αυτά νοσήματα είναι:

• Το άσθμα

Το άσθμα είναι χρόνιο φλεγμονώδες νόσημα των αεραγωγών, που χαρακτηρίζεται από επεισόδια δύσπνοιας, βρογχόσπασμου, βήχα, συριγμού. Κατά την διάρκεια των επεισοδίων, ο βρογχόσπασμος μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρός: Στην περίπτωση αυτή, λόγω σοβαρής στένωσης των αεραγωγών, το οξυγόνο αδυνατεί να εισέλθει και χωρίς την άμεση και σωστή ιατρική αντιμετώπιση, η νόσος μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο.

Το stress συντελεί με σαφή τρόπο στην παθογένεια του άσθματος. To άγχος προκαλεί αυξημένη αντίδραση των αεραγωγών σε φυσιολογικά ερεθίσματα, απότομη στένωση και ασφυξία σε ευαίσθητους ασθματικούς ασθενείς, ενώ συντελεί στην παθογένεια της νόσου.

• Καρδιακά επεισόδια

Η στεφανιαία νόσος είναι η πιο συχνή καρδιακή νόσος σήμερα. Είναι νόσος του αρτηριακού τοιχώματος, κατά την οποία υπάρχουν αλλοιώσεις του τοιχώματος των στεφανιαίων αγγείων και διαταραχή στην αιμάτωση της καρδιάς, την οποία αυτή αρδεύουν. Εκδηλώσεις της στεφανιαίας νόσου είναι η στηθάγχη, το έμφραγμα, οι αρρυθμίες, ο θάνατος. Η συσσώρευση λιπιδίων στο τοίχωμα της αρτηρίας και η ανάπτυξη αθηρωμάτωσης είναι η συνήθης παθολογοανατομική αλλοίωση στον πάσχοντα ασθενή.

Η σχέση των επεισοδίων stress με την πρόκληση οξέων καρδιακών επεισοδίων είναι σαφής στην περίπτωση των πασχόντων από στεφανιαία νόσο.

Η αύξηση της αρτηριακής πίεσης, η ανάγκη για αυξημένο καρδιακό έργο και οι αυξημένες απαιτήσεις σε οξυγόνο κατά την διάρκεια του stress, προκαλούν οξεία ανεπάρκεια της καρδιακής αντλίας, με πυροδότηση στεφανιαίων επεισοδίων και απορρύθμιση καρδιακής ανεπάρκειας σε πολλούς καρδιοπαθείς.

Η σχέση της κατάθλιψης και του stress στην παθογένεια της στεφανιαίας νόσου είναι λιγότερο σαφής, υποστηρίζεται όμως από αρκετές μελέτες και από δεδομένα της καθημερινής κλινικής πρακτικής.

• Η υπέρταση

Η αύξηση της αρτηριακής πίεσης είναι συχνό παθολογικό πρόβλημα σήμερα. Η ιδιοπαθής υπέρταση προκαλεί βλάβες σε όλα τα ζωτικά όργανα. Χωρίς την ενδεικνυόμενη φαρμακευτική αγωγή ο υπερτασικός κινδυνεύει από αιφνίδιο θάνατο, εγκεφαλικό επεισόδιο, νεφρική πάθηση, καρδιακή βλάβη, διαταραχές οράσεως, στυτική δυσλειτουργία. Ο κίνδυνος δυσμενών επιπλοκών είναι μεγαλύτερος, εάν ο υπερτασικός καπνίζει, πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη, έχει υψηλή χοληστερόλη αίματος, μεταβολικό σύνδρομο ή καταναλώνει αυξημένη ποσότητα αλκοόλ. Η ιδιοπαθής υπέρταση αποτελεί ένα από τα ψυχοσωματικά νοσήματα: Μελέτες σε πρωτόγονες κοινωνίες αναδεικνύουν πολύ χαμηλά ποσοστά υπέρτασης σε ορισμένες από αυτές, αποτελέσματα που δεν μπορούν να αποδοθούν αμιγώς σε κληρονομικούς, διαιτητικούς παράγοντες ή συνήθειες άσκησης.

Παρά το γεγονός ότι η σχέση όλων των μορφών της ιδιοπαθούς υπέρτασης με το stress δεν έχει αποδειχτεί πλήρως σε διπλές τυφλές μελέτες, η υπερβολική δραστηριότητα του συμπαθητικού συστήματος, που χαρακτηρίζει το αγχώδες άτομο, απορρυθμίζει την αρτηριακή πίεση σε πολλά ευαίσθητα άτομα. Στην κλινική πρακτική, η χορήγηση φαρμάκων και η άσκηση πρακτικών με αγχολυτική δράση (π.χ. αλλαγή εργασιακού περιβάλλοντος, ασκήσεις relax), αποκαθιστά τα υψηλά επίπεδα πίεσης σε αρκετά από τα άτομα αυτά.

• Το σύνδρομο χρόνιας λειτουργικής δυσκοιλιότητας, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και η λειτουργική δυσπεψία

Το σύνδρομο χρόνιας λειτουργικής δυσκοιλιότητας είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία οι κενώσεις προκαλούν υπερβολική προσπάθεια κατά την αφόδευση ή ο ασθενής έχει δύο ή λιγότερες κενώσεις την εβδομάδα, χωρίς να υπάρχει υποκείμενο νόσημα, που να την προκαλεί. Το σύνδρομο χρόνιας λειτουργικής δυσκοιλιότητας είναι συχνό σήμερα και βαίνει αυξανόμενο.

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου χαρακτηρίζεται από ευερέθιστο έντερο και εντερικά συμπτώματα, που διαρκούν πάνω από τρεις μήνες και περιλαμβάνουν τυμπανισμό, κοιλιακό άλγος ή ευαισθησία με δύο τουλάχιστον από τα εξής χαρακτηριστικά:

 Διαταραχή στην υφή των κοπράνων, για παράδειγμα μπορεί να είναι σφιχτά ή υδαρή.

 Διαταραχή στην εμφάνιση ή την συχνότητα των κενώσεων, για παράδειγμα μπορεί να εμφανίζεται δυσκοιλιότητα εναλλασσόμενη με διάρροια.

 Το κοιλιακό άλγος ή η δυσανεξία ανακουφίζεται με την αφόδευση και μπορεί να συνοδεύεται από μετεωρισμό.

Στη λειτουργική δυσπεψία υπάρχει συχνό φούσκωμα, ξινίλα και δυσπεψία, χωρίς οργανικό υποκείμενο νόσημα.

Τα βιολογικά αντανακλαστικά που ρυθμίζουν την ομαλή κινητικότητα και λειτουργία του στομάχου και του εντέρου επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από ψυχολογικούς παράγοντες. Αρκετά άτομα με δυσπεψία, δυσκοιλιότητα ή ευερέθιστο έντερο έχουν ιστορικό σημαντικού ψυχικού τραύματος, σεξουαλικής παρενόχλησης ή ενεργό ψυχικό νόσημα, άγχος ή κατάθλιψη. Το άγχος και η κατάθλιψη επιδεινώνει ένα μεγάλο μέρος από τους πάσχοντες. Η ορθή αγωγή περιλαμβάνει και θεραπευτικά μέτρα που διορθώνουν την απορρυθμισμένη από ψυχογενείς παράγοντες λειτουργία των ευαίσθητων νευροφυτικών αντανακλαστικών.

• Η διαβρωτική γαστρίτιδα και η γαστρορραγία

Διαβρωτικές αλλοιώσεις στον βλεννογόνο του στομάχου από το stress, με μη εμφανείς αιμορραγικές εστίες, παρουσιάζονται εντός 72 ωρών στην πλειοψηφία των σοβαρά ασθενών. Παρά το γεγονός ότι η κατάσταση σπανίως οδηγεί σε γαστρορραγία, ο κίνδυνος γαστρορραγίας είναι μεγαλύτερος σε νοσοκομειακούς σοβαρά πάσχοντες ασθενείς συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό, κατάσταση η οποία, σε αρκετές περιπτώσεις, δε συνδέεται άμεσα με το ίδιο το νόσημα, αλλά με το stress που αυτό προκαλεί.

Η θεραπεία της διαβρωτικής γαστρίτιδας, που έχει ως αίτιο το stress, γίνεται με φάρμακα που μειώνουν τις βλαπτικές επιδράσεις του άγχους στον γαστρικό βλεννογόνο.

• Η πρωτοπαθής κεφαλαλγία

Το άτομο που πάσχει από πρωτοπαθή κεφαλαλγία, εμφανίζει βασανιστικές κρίσεις πονοκεφάλου. Αρκετά σύνδρομα πρωτοπαθούς κεφαλαλγίας, με χαρακτηριστικό εκπρόσωπο την ημικρανία, παρουσιάζουν αυξημένη λειτουργική ευαισθησία του εγκεφάλου στο stress και σε ορισμένα περιβαλλοντικά ερεθίσματα.

Η θεραπεία, στις περιπτώσεις αυτές, γίνεται με φάρμακα που μειώνουν τις βλαπτικές επιδράσεις του άγχους στο νευρικό σύστημα.

• Η ψυχογενής ζάλη και η λιποθυμία

Στη λιποθυμία το άτομο χάνει τη συνείδησή του. Του επεισοδίου αρκετές φορές, προηγείται ζάλη, ατονία, ναυτία, αίσθημα παλμών. Η απώλεια συνείδησης σπανίως διαρκεί πάνω από μερικά λεπτά.

Ορισμένα επεισόδια ζάλης και λιποθυμίας προκαλούνται από ψυχογενή ερεθίσματα. Ο ακριβής παθοφυσιολογικός μηχανισμός δεν έχει περιγραφεί πλήρως. Ψυχολογικοί παράγοντες, που διαταράσσουν τη σεροτονίνη, την αδενοσίνη και ενδογενή οπιοειδή συντελούν στην ενεργοποίηση αντανακλαστικών, που προκαλούν ζάλη ή λιποθυμία. Η αυξημένη συμπαθητική δραστηριότητα, συχνά προηγείται της συγκοπής, προκαλεί αυξημένο λίμνασμα αίματος στην καρδιά, φαινόμενο που συνδέεται με αυξημένη ενεργοποίηση μηχανουποδοχέων της περιοχής και κινητοποίηση αντανακλαστικών, τα οποία οδηγούν σε υπόταση, βραδυκαρδία, πτώση παροχής αίματος στον εγκέφαλο.

• Η ψυχογενής αϋπνία

Τα νευροβιολογικά συστήματα που ρυθμίζουν την ομαλή λειτουργία του κύκλου ύπνου εγρήγορσης και την καλή ποιότητα του ύπνου είναι σύνθετα και εξαιρετικά ευαίσθητα σε μία ποικιλία από παράγοντες όπως ορμόνες φάρμακα άγχος οργανικές διαταραχές. Ο φυσιολογικός ύπνος, αδρώς, όταν αναλυθεί με μια ειδική εξέταση, την πολυυπνογραφία, παρουσιάζει δύο μορφές:

Τον ύπνο REM (rapid eye movement), που χαρακτηρίζεται από ταχείες κινήσεις οφθαλμών, εμφανίζεται συνήθως την δεύτερη ώρα του ύπνου και καλύπτει το 20-25% του ολικού ύπνου

Τον ύπνο non REM (non rapid eye movement) που δεν παρουσιάζει ταχείες κινήσεις οφθαλμών και κυριαρχεί στο πρώτο τρίτο της νύχτας.

Στο πρώτο τρίτο της νύχτας κυριαρχεί ο NREM στάδια 3 και 4 (ύπνος των βραδέων κυμάτων). Ο ύπνος REM και non REM εναλλάσσονται κατά την διάρκεια της νύχτας με μέση διάρκεια κύκλου 90-110 λεπτά.

Ποικίλες ψυχικές διαταραχές αλλοιώνουν την φυσιολογική αυτή αρχιτεκτονική του ύπνου, όπως διαπιστώνεται με σαφήνεια στην πολυυπνογραφία.

Στην κατάθλιψη, για παράδειγμα, γενικώς εμφανίζεται μειωμένος λανθάνοντας χρόνος εμφάνισης ύπνου REM, συντομευμένο πρώτο επεισόδιο ύπνου NREM και παρατεταμένο πρώτο επεισόδιο, ενώ στην αγχώδη διαταραχή, δεν εμφανίζονται διαταραχές στον ύπνο REM και στον ύπνο των βραδέων κυμάτων.

• Τα ψυχογενή επεισόδια ναυτίας και εμέτου

Στα αισθήματα ναυτίας και εμετού εμπλέκονται ειδικά κέντρα στον φλοιό του εγκεφάλου, το εγκεφαλικό στέλεχος, τον λαβύρινθο και πολλαπλές περιφερικές και κεντρικές νευρομυϊκές εστίες στο έντερο, στο φάρυγγα, στον θώρακα. Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα επεισόδια ναυτίας και εμέτου έχουν οργανική βάση, οι δυσάρεστες σκέψεις και οσμές διεγείρουν κέντρα ναυτίας και εμέτου στον εγκεφαλικό φλοιό, ενώ οι διαταραχές της γαστρεντερικής κινητικότητας που προκαλούν ποικίλες ψυχολογικές διαταραχές ενεργοποιούν αντανακλαστικά ναυτίας και εμετού λόγω καθυστερημένης γαστρικής κένωσης.

• Η στυτική δυσλειτουργία

Η στυτική δυσλειτουργία στον άνδρα, χαρακτηρίζεται από αδυναμία στύσης ή ανεπάρκεια στύσης. Ακόμη και στην περίπτωση στυτικής δυσλειτουργίας οργανικής αιτιολογίας, το άγχος, που δημιουργείται, προκαλεί έντονη διέγερση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και αύξηση του τόνου του λείου μυϊκού συστήματος του πέους. Επιπλέον, αναστέλλονται αντανακλαστικά, που είναι απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία της ανδρικής στύσης.

• Διαταραχές εμμήνου ρήσεως.

Η ψυχογενής αμηνόρροια είναι χαρακτηριστική εκπρόσωπος της κατηγορίας, στην οποία το έντονο άγχος, προκαλεί αναστολή της λειτουργίας του υποθαλάμου και διακοπή γυναικείας περιόδου. Ο υποθάλαμος είναι τμήμα του εγκεφάλου, το οποίο δίνει την εντολή, για να γίνει η ομαλή κυκλική ορμονική λειτουργία στην γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας.

• Διαταραχές όρεξης, ψυχογενής και νευρική ανορεξία, ιδιοπαθής και ψυχογενής βουλιμία

Η όρεξη είναι το αίσθημα επιθυμίας για φαγητό, το οποίο ρυθμίζεται από υποθαλαμικά, σε συνδυασμό με ανώτερα φλοιώδη κέντρα. Τα κέντρα αυτά είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητα σε ψυχογενή ερεθίσματα.

Στη ψυχογενή και στη νευρική ανορεξία, οι πάσχοντες παρουσιάζουν ελάττωση του μεγέθους, του αριθμού ή της σύστασης των γευμάτων που καταναλώνουν στην καθημερινότητα, ενώ η ανορεξία μπορεί να αφορά όλα ή ορισμένα φαγητά. Απώλεια βάρους, μυϊκή ατροφία, σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, συμπτώματα αβιταμινώσεων (π.χ. ξηροδερμία και θολερότητα επιπεφυκότων από έλλειψη βιταμίνης Α, παραισθησίες, αναιμία και δερματίτιδες από έλλειψη βιταμινών Β), δερματικές αλλοιώσεις, οφθαλμολογικά προβλήματα, διαταραχές εμμήνων κύκλων στις γυναίκες, μπορεί να εμφανιστούν.

Η νευρογενής ανορεξία είναι ένα σύνδρομο άγνωστης αιτιολογίας, που συνδέεται σαφώς με ψυχολογικούς παράγοντες, διαταραχή της αντίληψης της εικόνας του σώματος, φόβο παχυσαρκίας. Οι ασθενείς παρουσιάζουν απώλεια βάρους και σημαντικές ελλείψεις ζωτικών για το σώμα ουσιών. Σε σοβαρές περιπτώσεις εμφανίζονται δυσανεξία στο ψύχος, βραδυκαρδία, υπόταση, υποθερμία, αναιμία, αύξηση ουρίας, διαταραχές ηλεκτρολυτών.

Η ιδιοπαθής και η ψυχογενής βουλιμία χαρακτηρίζεται από επεισόδια υπερφαγίας, συχνά γλυκισμάτων και φαγητών πλούσιων σε λίπος. Τα επεισόδια συχνά ακολουθούν χρήση καθαρτικών ή διουρητικών, τεχνητή πρόκληση εμέτων ή περίοδοι νηστείας που προετοιμάζουν το επόμενο βουλιμικό επεισόδιο. Στη ψυχογενή βουλιμία η αιτία είναι καθαρά ψυχογενής, στην ιδιοπαθή βουλιμία υπάρχει ένα σύνολο ψυχοσωματικών διαταραχών που περιλαμβάνουν αυξημένη ψυχολογική ευαισθησία, διαταραχές της λειτουργίας της σεροτονίνης του σώματος, διαταραχή στην απελευθέρωση της χολοκυστοκινίνης από το έντερο. Προκαλείται αποδιοργάνωση των οργανικών συστημάτων, ως αποτέλεσμα των βουλιμικών επεισοδίων και των διαταραχών που έχουν άμεση συνάφεια με αυτά (π.χ. πρόκληση εμέτων, νυχτερινά γεύματα, χρήση καθαρτικών). Διαταραχές ηλεκτρολυτών, άνοδος της παγκρεατικής αμυλάσης, διαταραχές εμμήνου ρήσεως, ρήξη οισοφάγου ή στομάχου, γαστρεντερικές διαταραχές, οιδήματα, αύξηση αλδοστερόνης είναι παθολογικά προβλήματα, που ενίοτε χρήζουν νοσηλείας.

• Νοσήματα που απαιτούν αυξημένη ετοιμότητα ανοσοποιητικού (π.χ. καρκινώματα λοιμώξεις)

Το ανθρώπινο σώμα δέχεται καθημερινά την επίθεση του χρόνου, πληθώρας τοξινών και λοιμογόνων παραγόντων, που συχνά επιτελείται σε υποσυνείδητο επίπεδο. Η σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού έχει ζωτική σημασία για την επιβράδυνση της βιολογικής γήρανσης και την αποφυγή εμφάνισης ορισμένων νοσημάτων, όπως είναι οι αλλεργίες, τα καρκινώματα, τα αυτοάνοσα νοσήματα, οι επικίνδυνες λοιμώξεις, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Για παράδειγμα, στον καρκίνο, αναπτύσσεται ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός κυττάρων στο σημείο που δημιουργείται ο καρκίνος, φαινόμενο που εάν δεν κατασταλεί από το ανοσοποιητικό σύστημα, έχει ως συνέπεια τα ανώμαλα κύτταρα να κατακλύσουν σταδιακά μέσω της κυκλοφορίας του αίματος όλα τα ζωτικά όργανα του οργανισμού, τα οποία προοδευτικά εκπίπτουν λειτουργικά και πεθαίνουν.

Το αμυντικό σύστημα του ανθρώπου περιλαμβάνει πολλούς μηχανισμούς άμυνας και προστασίας. Βασικό ρόλο στην άμυνα του οργανισμού έχουν τα λευκά αιμοσφαίρια και ορισμένες χημικές ουσίες του αίματος που προσηλώνονται στους ξένους οργανισμούς και τις τοξίνες και τους καταστρέφουν. Η παραγωγή των λευκών αιμοσφαιρίων γίνεται από το μυελό των οστών και από τα λεμφικά όργανα. Τα λευκά αιμοσφαίρια, που κυκλοφορούν στο αίμα περιλαμβάνουν τα ουδετερόφιλα πολυμορφοπύρηνα, τα ηωσινόφιλα πολυμορφοπύρηνα, τα βασεόφιλα πολυμορφοπύρηνα, τα μονοπύρηνα, τα λεμφοκύτταρα, τα πλασματοκύτταρα. Εκτός όμως από τα κινητά λευκά αιμοσφαίρια που κατευθύνονται μέσω του αίματος προς το λοιμογόνο και τον ιστό που φλεγμαίνει, υπάρχουν σε διάφορους ιστούς καθηλωμένα ιστικά μακροφάγα που αρχίζουν άμεσα την καθαρτική τους αποστολή, όταν ο ιστός υποστεί κάποια βλάβη. Χημικές ουσίες έχουν ειδικές δράσεις. Επί παραδείγματι, μία ομάδα πρωτεϊνών του ορού, η ομάδα του συμπληρώματος, προσκολλάται στην επιφάνεια παθογόνων και τα καταστρέφει, ενώ οι κυτοκίνες (π.χ. οι ιντερλευκίνες, η ιντερφερόνη α, παράγοντας νέκρωσης όγκων (TNF)), συντελούν στην ρύθμιση ανοσιακών, αποτοξινωτικών και αιμοποιητικών διεργασιών.

Μελέτες έχουν αναδείξει καλύτερους δείκτες λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, σε άτομα με καλή ψυχική κατάσταση. Τα άτομα αυτά εμφανίζουν δυσκολότερα λοιμώξεις μετά από επαφή με παθογόνα, συγκριτικά με τα υγιή άτομα. Παρά το γεγονός ότι δεν έχει τεκμηριωθεί επαρκώς η συμβολή του ψυχικού παράγοντα στην παθογένεια του καρκίνου, ορισμένες μελέτες αναδεικνύουν καλύτερη αντίσταση σε καρκινογόνα σε άτομα με θετική στάση απέναντι στη ζωή. Σε ορισμένες αλλεργίες, που αποτελούν μία υπερβολική απάντηση του ανοσοσοποιητικού σε αντιγόνα, έχει αναδειχτεί επαρκώς η σχέση των εξάρσεων με συναισθηματικούς παράγοντες (π.χ. ατοπική δερματίτις).

Το ιδιοπαθές σύνδρομο χρόνιας κόπωσης χαρακτηρίζεται από γενικευμένη κόπωση, που περιλαμβάνει καθολική αδυναμία εύκολη κούραση διανοητική εξασθένηση εξάμηνης διάρκειας (ή παραπάνω), χωρίς υποκείμενο συγκεκριμένο οργανικό νόσημα.

Τέσσερα ή περισσότερα από τα παρακάτω σημεία εμφανίζονται:

 Διαταραχές της μνήμης και της συγκέντρωσης που δεν προκαλούνται από φάρμακα, αλκοόλ ή ουσίες

 Μυϊκοί πόνοι

 Πόνοι στις αρθρώσεις

 Ύπνος που δεν ξεκουράζει

 Κακουχία μετά από άσκηση

 Εμφάνιση πονοκεφάλου που δεν προϋπήρχε

 Ευαίσθητοι τραχηλικοί ή μασχαλιαίοι λεμφαδένες

 Πονόλαιμος

Οι μελέτες αναδεικνύουν την παρουσία φλεγμονής ή ανωμαλίας του ανοσοποιητικού που πυροδοτεί την εμφάνιση του συνδρόμου σε συνδυασμό με μεγαλύτερη συναισθηματική αστάθεια και νευροφυτική ευαισθησία. Επίσης υπάρχει υψηλότερη πιθανότητα αναφοράς ενός σημαντικού παιδικού τραύματος, συγκριτικώς με τα υγιή άτομα.

Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη

Ιατρός Ειδική Παθολόγος