Κλιματιστικά: Οι κίνδυνοι για την υγεία και η αντιμετώπιση τους

Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στην «Επιθεώρηση της Καναδικής Ιατρικής Εταιρείας» (CMAJ), αν δεν κάναμε υπερβολές με τα κλιματιστικά, θα μειωνόταν κατά 80% ο κίνδυνος εκδήλωσης νοσημάτων της ζέστης (λ.χ. θερμική εξάντληση, θερμοπληξία) στις ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως είναι οι ηλικιωμένοι, τα πολύ μικρά παιδιά και οι πάσχοντες από χρόνια καρδιοπνευμονικά προβλήματα.

Το εύρημα αυτό υποδηλώνει ότι η αλόγιστη χρήση των κλιματιστικών και όχι η προσεκτική είναι αυτή που μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για την υγεία. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι όταν γίνεται κατάχρηση κλιματιστικών, μπορεί να εκδηλωθούν διάφορα αναπνευστικά προβλήματα το καλοκαίρι, καθώς και πονοκέφαλοι, ερεθισμοί του δέρματος, επιπεφυκίτιδα (φλεγμονή των ματιών) και αλλεργίες.

Μια γαλλική μελέτη, λ.χ., που δημοσιεύθηκε στην «Διεθνή Επιθεώρηση Επιδημιολογίας» (IJE), έδειξε ότι οι εργαζόμενοι σε κτήρια με κεντρικό κλιματισμό έχουν 2,5 φορές περισσότερα συμπτώματα από το αναπνευστικό σε σύγκριση με όσους εργάζονται σε κτήρια με φυσικό αερισμό.

Όπως εξηγεί στην εφημερίδα «Corriere dela Serra» ο δρ Αντόνιο Στεφάνο, πνευμονολόγος στο επιστημονικό Ίδρυμα Maugeri, το ιδανικό για τον οργανισμό μικροκλίμα είναι θερμοκρασίες 24-25 βαθμών Κελσίου και 65% υγρασία – επίπεδα που εύκολα μπορούμε να επιτύχουμε με τη λελογισμένη χρήση του αιρ κοντίσιον.

Όχι πολύ χαμηλά το κλιματιστικό

Αν, όμως, βάλουμε το κλιματιστικό πολύ χαμηλά, η συνέπεια θα είναι παροδική εξασθένηση των φυσικών αμυντικών μηχανισμών στη μύτη και στον λαιμό, και αυξημένος κίνδυνος λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού – και αυτό εξηγεί τα κρυολογήματα και τους πονόλαιμους του καλοκαιριού.

Το χειρότερο, δε, είναι ότι αυτές οι λοιμώξεις είθισται να διαρκούν περισσότερο το καλοκαίρι απ’ ό,τι τον χειμώνα – μια φαρυγγίτιδα λ.χ. που κανονικά θα υποχωρούσε σε 5-6 μέρες, το καλοκαίρι μπορεί να επιμείνει επί δύο εβδομάδες.

Το κρύο μπορεί επίσης να προκαλέσει συστολή των βρόγχων, γεγονός διόλου επιθυμητό στους πάσχοντες από άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).

Αν, εξάλλου, εκτεθεί ένας ευαίσθητος άνθρωπος, όπως οι ηλικιωμένοι, σε τεράστιες διαφορές θερμοκρασίας μεταξύ κλιματιζόμενων χώρων και περιβάλλοντος (λ.χ. από το 20 που έχει το κλιματιστικό στο σπίτι του στο 38 ή το 40 που έχει έξω), «η πνευμονία δεν είναι τόσο μακρινό ενδεχόμενο», προσθέτει.

Από την πλευρά του, ο δρ Στεφάνο επισημαίνει ότι κάθε διαφορά θερμοκρασίας πάνω από 5-6 βαθμούς μπορεί να είναι επιζήμια. Γι’ αυτό συνιστά αφ’ ενός να μην βάζουμε σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία τα κλιματιστικά, αφ’ ετέρου να τα σβήνουμε 20 λεπτά πριν βγούμε από το σπίτι ή το αυτοκίνητο, ώστε να προσαρμοσθεί ο οργανισμός στη ζέστη.

Μούχλα και μικρόβια

Άλλο πρόβλημα είναι ο πλημμελής καθαρισμός των κλιματιστικών: οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καθαρίζουν συστηματικά τα μηχανήματα και αυτά μπορεί να συσσωρεύσουν μούχλα, μικρόβια, ακάρεα οικιακής σκόνης ή άλλα αλλεργιογόνα μόρια, τα οποία υπονομεύουν την υγεία των πάντων – με πρώτους, τους πάσχοντες από αλλεργίες αλλά και όσους παρουσιάζουν επαναλαμβανόμενες ρινίτιδες, ωτίτιδες ή ιγμορίτιδες.

Ωστόσο, «είναι πρακτικώς αδύνατον να διατηρήσει κάποιος εντελώς αποστειρωμένο το κλιματιστικό του, γι’ αυτό και είναι συχνά τα νοσήματα των αυτιών, της μύτης και του λαιμού το καλοκαίρι», λέει ο δρ Φαμπρίζιο Πρεγκλιάσκο, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου. Και συνιστά στους πάσχοντες από χρόνια ή υποτροπιάζοντα ωτορινολαρυγγολογικά προβλήματα να αποφεύγουν τους κλιματιζόμενους χώρους, διότι ο κίνδυνος υποτροπής είναι πολύ μεγάλος.

Τα βρώμικα κλιματιστικά μπορεί επίσης να γίνουν εστία επικίνδυνων μικροβίων, όπως η λεγιονέλλα, που προκαλούν αιτία σπάνιας αλλά σοβαρής πνευμονίας. Πάντως η λεγιονέλλα είναι συνηθέστερη σε κτήρια σε συστήματα κλιματισμού και όχι σε μεμονωμένα σπίτια.

Μάτια και πόνοι

Τα κλιματιστικά που μπαίνουν σε πολικές θερμοκρασίες μπορεί να προκαλέσουν επίσης ξηρότητα του δέρματος και να ευνοήσουν την εμφάνιση ερεθισμού των ματιών και φλεγμονής (επιπεφυκίτιδας ή βλεφαρίτιδας), εξαιτίας της ανεμπόδιστης κυκλοφορίας των μικροβίων στα μάτια.

Για να αποφύγετε την ξηρότητα του δέρματος, απαραίτητο είναι να πίνετε καθημερινά άφθονα υγρά, ακόμα κι αν δεν διψάτε. Η αντιμετώπιση είναι τουλάχιστον 2 λίτρα υγρών την ημέρα, αλλά δροσερά και όχι παγωμένα, ούτως ώστε να απορροφώνται καλά από τον οργανισμό.

Και σαν να μην έφταναν όλ’ αυτά, το ψύχος των κλιματιστικών μπορεί να αποτελέσει και αιτία πόνων στην πλάτη και σε άλλα σημεία του σώματος. «Όταν εκτιθέμεθα στο κρύο, συσπώνται αμυντικά οι μύες της πλάτης, του αυχένα ή ακόμα και του προσώπου και αυτό προκαλεί πόνο στη μέση καιαυχενικές κεφαλαλγίες», εξηγεί ο δρ Βίτο Μαρσίκο, ορθοπεδικός φυσιοθεραπευτής στο Ίδρυμα Maugeri.

Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για όσους έχουν προδιάθεση στην εμφάνιση τέτοιων προβλημάτων, επειδή πάσχουν από ανάλογα προβλήματα, όπως η αρθρίτιδα ή η κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου. Στους ασθενείς αυτούς ακόμα και η σύντομη έκθεση σε πολύ κρύο αέρα μπορεί να έχει δυσάρεστα επακόλουθα.

Ο πόνος εξαιτίας του κλιματιστικού συνήθως υποχωρεί σε λίγες ημέρες, αλλά μπορεί να χρειασθεί και παυσίπονα ή/και μυοχαλαρωτικά φάρμακα. Αν πάντως δεν βελτιωθεί σε 3-4 μέρες, πρέπει να αξιολογηθεί από έναν γιατρό.

Η αντιμετώπιση είναι να φοράτε ρούχα από φυσικά υφάσματα (βαμβάκι, λινό) και όχι από συνθετικά για να μην ιδρώνετε πολύ και «παγώνει» ο ιδρώτας πάνω σας, ευνοώντας τους μυϊκούς σπασμούς. Φροντίστε επίσης να μην σας «χτυπάει» ποτέ ο αέρας του κλιματιστικού.

healthyliving.gr